Ασβέστιο (Ca)
Το ασβέστιο υπάρχει στο έδαφος ως συστατικό πρωτογενών ορυκτών (δολομίτης, απατίτης, καλσίτης κ.α.) και στην επιφάνειά του ως ελεύθερο ανθρακικό Ca και Mg. Από τα ορυκτά αυτά ελευθερώνεται με αποσάθρωση ή διαλυτοποίηση. Μετά την ελευθέρωσή του συγκρατείται στην εναλλακτική φάση του εδάφους, χρησιμοποιείται από φυτά και μικροοργανισμούς, χάνεται με έκπλυση και καταβυθίζεται ως δυσδιάλυτο ανθρακικό Ca.
Ασβεστούχα λιπάσματα
Προσθήκη ασβεστίου σε μικροποσότητες με ορισμένα λιπάσματα, όπως υπερφωσφορικά, με το νερό της άρδευσης και με ασβέστωση των εδαφών, που αυξάνει το pH.
Οι ρίζες απορροφούν το ασβέστιο από το εδαφικό διάλυμα ως δισθενές κατιόν (Ca++), μόνο από τα νεαρά ακρορίζια, των οποίων τα κυτταρικά τοιχώματα της ενδοδερμίδας δεν έχουν αποφελλωθεί. Απορροφάται σε μικρότερο ποσοστό από το Κ, παρά το ότι βρίσκεται σε πολύ υψηλότερη συγκέντρωση στο εδαφικό διάλυμα. Δεν υπάρχει δυνατότητα μεταφοράς του από παλαιότερα φυτικά όργανα προς τις θέσεις που το χρειάζονται.
Είναι συστατικό των κυτταρικών τοιχωμάτων κ.α. Έχει ιδιαίτερη σημασία στην κυτταροδιαίρεση (επιμήκυνση ριζών, κορυφές νεαρών φύλλων), το σχηματισμό της μιτωτικής ατράκτου, τη σύνθεση πρωτεϊνών, την ενεργοποίηση ενζύμων, την αύξηση του γυρεοσωλήνα, την ανάπτυξη των μεριστωμάτων κ.α. Η έλλειψη του στοιχείου έχει ως συνέπεια την περιορισμένη ανάπτυξη ριζικού συστήματος, την περιφερειακή νέκρωση των νεαρών φύλλων και την ξηρή κορυφή στους καρπούς.
Μαγνήσιο (Mg)
Το μαγνήσιο υπάρχει στο έδαφος, καθώς προέρχεται από διάβρωση και αποσάθρωση πρωτογενών (βιοτίτης, χλωρίτης, ολιβίνης, σερπεντίτης κ.α.) και δευτερογενών (δολομίτης κ.α.) ορυκτών. Από τα ορυκτά αυτά ελευθερώνεται και συγκρατείται στην εναλλακτική φάση του εδάφους, χρησιμοποιείται από φυτά και μικροοργανισμούς και χάνεται με έκπλυση και καταβυθίζεται ως δυσδιάλυτο ανθρακικό Mg σε συνδυασμό με το ανθρακικό Ca.
Μαγνησιούχα λιπάσματα
Προσθήκη μαγνησίου σε μικροποσότητες με ορισμένα λιπάσματα, όπως θειικό μανγήσιο, με το νερό της άρδευσης και με ασβέστωση των εδαφών, που αυξάνει το pH και ορισμένα από τα υλικά αυτά περιέχουν και Mg.
Οι ρίζες απορροφούν το Mg από το εδαφικό διάλυμα ως δισθενείς κατιόν (Mg++). Είναι συστατικό της χλωροφύλλης, των ριβοσωμάτων κ.α. Έχει ιδιαίτερη σημασία στην ενεργοποίηση ενζύμων (μεταβολισμού των υδατανθράκων, σύνθεσης RNA), στη σύνθεση πρωτεϊνών κ.α. Η έλλειψη του στοιχείου έχει ως συνέπεια τη μεσονεύρια χλώρωση, συχνά το ερυθρωπό χρωματισμό και ιδιαίτερα στα παλαιότερα φύλλα.
Θείο (S)
Το θείο υπάρχει στο έδαφος σε ανόργανη (σουφλίδια, θειικά κ.α.) και σε οργανική μορφή (σε συνδυασμό με C και N), σε θειούχα ορυκτά σιδήρου, νικελίου, χαλκού κ.α. Υφίσταται σε πολλές ανόργανες μορφές (θειική SO4, θειώδη SO3, θειοθειική S2O3, στοιχειακή S και σουλφιδική S—. Σε καλά αεριζόμενα εδάφη ως SO4— και σε συνθήκες ανεπαρκούς Ο ως υδρόθειο. Στα υδάτινα οικοσυστήματα υπάρχει ως θειικά άλατα. Στην ατμόσφαιρα το στοιχείο υφίσταται μετά από την καύση προϊόντων που περιέχουν S και επιστρέφει στο έδαφος με τη βροχή, από τα υδάτινα οικοσυστήματα, όπου με τον άνεμο μεταφέρονται σταγονίδια νερού και από την ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Θειούχα λιπάσματα
Προσθήκη θείου σε διάφορες ποσότητες με ορισμένα λιπάσματα, όπως θειική αμμωνία, θειικό κάλιο κ.α., με το νερό της άρδευσης και με μυκητοκτόνα και εντομοκτόνα.
Οι ρίζες απορροφούν το S από το εδαφικό διάλυμα ως δισθενές ανιόν (SO4—) και όταν ελευθερώνεται από οργανικές ενώσεις, θα πρέπει να οξειδωθεί από τους μικροοργανισμούς για να προσληφθεί από τα φυτά. Απορροφάται, επίσης, από τα φύλλα με διάχυση ως SO2 απευθείας από την ατμόσφαιρα και όταν ελευθερώνεται από οργανικές ενώσεις, θα πρέπει να οξειδωθεί από τους μικροοργανισμούς για να προσληφθεί από τα φυτά.
Η αφομοίωση του θείου είναι ανάλογη με εκείνη των νιτρικών. Ανάγεται σε σουλφίδιο και χρησιμοποιείται για το σχηματισμό κυστεΐνης. Η κυστεΐνη χρησιμοποιείται ως κύρια πηγή θείου για το σχηματισμό μεθειονίνης. Είναι συστατικό αμινοξέων (κυστίνης, κυστεΐνης, μεθειονίνης, θειαμίνης κ.α.), του συνένζυμου Α, της φερρεδοξίνης, ενώσεων που προδίδουν χαρακτηριστική οσμή και γεύση στα φυτά των οικ. Bracicaceae και Alliaceae κ.α. Έχει ιδιαίτερη σημασία στην ενεργοποίηση ενζύμων (σύνθεση χλωροφύλλης, σύνθεση ελαίων), την αντοχή σε χαμηλές θερμοκρασίες κ.α. Η έλλειψη του στοιχείου έχει ως συνέπεια την περιορισμένη βλαστική ανάπτυξη, τη χλώρωση, συχνά τον περιφερειακό ερυθρωπό-ιώδη χρωματισμό. Είναι δυσκίνητο στοιχείο, η έλλειψή του εμφανίζεται αρχικά στα νεαρά φύλλα και στη συνέχεια σε όλο το φυτό.
Πηγή: Θεριός Ι., 2005. Ανόργανη θρέψη και λιπάσματα. Εκδόσεις Γαρταγάνης. Θεσσαλονίκη. Ελλάς. Ε.Ε.