Έχουμε ξανατονίσει τη σημασία της οργανικής ουσίας για την υγεία του εδάφους και τελικά την παραγωγή ποιοτικότερων προϊόντων. Η οργανική ουσία του εδάφους αποτελείται από υπολείμματα φυτικής και ζωικής προέλευσης τα οποία βρίσκονται σε διάφορα στάδια αποσύνθεσης μαζί με τους μικροοργανισμούς, τα σκουλήκια και τα έντομα που επιτελούν τις διεργασίες αυτές. Πώς όμως μπορούμε να εμπλουτίσουμε το έδαφος ώστε να αυξηθεί η ποσότητα της οργανικής ουσίας;
1) Χλωρή λίπανση
Η χλωρή λίπανση είναι η ενσωμάτωση συγκεκριμένων φυτικών ειδών στο έδαφος (κυρίως ψυχανθή) όταν βρίσκονται σε συγκεκριμένο στάδιο της ανάπτυξής τους ανάμεσα σε δύο καλλιέργειες. Οι βασικότεροι στόχοι της πρακτικής αυτής είναι ο εμπλουτισμός του εδάφους με οργανική ουσία και θρεπτικά στοιχεία καθώς και η βελτίωση της μηχανικής σύστασης τους εδάφους.
Η χλωρή λίπανση στα φυτά μεγάλης καλλιέργειας εφαρμόζεται συνήθως από τις αρχές φθινοπώρου έως τις αρχές της άνοιξης και συμβάλλει όχι μόνο στον εμπλουτισμό του εδάφους με οργανική ουσία, αλλά γίνεται επίσης και δέσμευση του αζώτου που υπάρχει στην ατμόσφαιρα και στο έδαφος, κυρίως με την καλλιέργεια των ψυχανθών. Με την πρακτική αυτή δεν χάνεται το άζωτο που υπάρχει στο έδαφος και δεν έχει προσληφθεί από τα φυτά, και ταυτόχρονα θα ελεγχθούν οι ζιζανιοπληθυσμοί που θα εμφανίζονταν στην επόμενη καλλιέργεια.
Όταν η χλωρή λίπανση γίνεται με στόχο την ενίσχυση της ποικιλότητας των ωφέλιμων μικροοργανισμών στο έδαφος (ειδικά των αζωτοδεσμευτικών) πρέπει στην αρχή να πραγματοποιηθεί μια εφαρμογή με κάποιο αζωτούχο λίπασμα, καθώς οι αζωτοδεσμευτικοί οργανισμοί μέχρι να επωαστούν και να δημιουργήσουν αποικίες στο έδαφος το χρειάζονται για την ταχύτερη και καλύτερη ανάπτυξή τους
Αναλόγως το φυτικό είδος που θα επιλεγεί να καλλιεργηθεί θα υπάρχει και διαφορετική δράση στο έδαφος και επίδραση στα φυτά. Αυτό συμβαίνει καθώς ο λόγος άνθρακας/άζωτο (C/N) αποτελεί ένδειξη για την ταχύτητα αποσύνθεσης των φυτών. Για τον λόγο αυτό έχει σημασία η χρονική στιγμή κατά την οποία θα γίνει η ενσωμάτωση, καθώς όσο ο βιολογικός κύκλος του φυτού φτάνει κατά την ωρίμανση τόσο αυξάνεται η συγκέντρωση του άνθρακα.
Τα φυτικά υπολείμματα μπορούν αντί να ενσωματωθούν στο έδαφος να παραμείνουν στην επιφάνεια του εδάφους για την προστασία της εδαφικής υγρασίας, της θερμοκρασίας του εδάφους και της μείωσης της διάβρωσης. Με την πρακτική αυτή μειώνεται επίσης η εμφάνιση των ζιζανίων και το έδαφος εμπλουτίζεται σταδιακά.
Τα μειονεκτήματα της χλωρής λίπανσης είναι η εντατική κατεργασία του εδάφους με αποτέλεσμα την απώλεια μέρους της οργανικής ουσίας, η αυξημένη κατανάλωση νερού και η αύξηση της παρουσίας ορισμένων παρασίτων.
Οι κυριότερες κατηγορίες φυτικών ειδών που χρησιμοποιούνται για τη χλωρή λίπανση είναι τα εξής:
Ψυχανθή:
- κίτρινο τριφύλλι
- λευκό τριφύλλι
- κόκκινο τριφύλλι
- βίκος
- σόγια
- μπιζέλι
- ρεβύθια
- φακές
- μηδική
- λούπινα
- αρακάς
Σταυρανθή:
- ελαιοκράμβη
- σινάπι
Αγρωστώδη:
- σίκαλη
- βρώμη
- και λοιπά χορτοδοτικά φυτά
Πρέπει να δίνεται μεγάλη προσοχή στην επιλογή του φυτού που θα αξιοποιηθεί για χλωρή λίπανση. Σημαντικός παράγοντας για την επιλογή αυτή είναι το καλλιεργούμενο είδος που είχε καλλιεργηθεί πριν καθώς και η καλλιέργεια που θα μπει στο χωράφι μετά. Αν για παράδειγμα το καλλιεργούμενο είδος ήταν ψυχανθές (π.χ.αρακάς) μετά δεν θα πρέπει να επιλεγεί ξανά κάποιο ψυχανθές για χλωρή λίπανση αλλά για παράδειγμα ένα αγρωστώδες (π.χ.βρώμη).
2) Κοπριά
Η κοπριά που χρησιμοποιείται ως εδαφοβελτιωτικό είναι το προϊόν που δημιουργείται από την ανάμειξη των περιττωμάτων και των ούρων των αγροτικών ζώων μαζί με τη στρωμνή τους.
Η λιπαντική αξία της κοπριάς σχετίζεται με:
- το ζώο από το οποίο προέρχεται
- τη διατροφή του ζώου (σιτηρέσιο)
- τη στρωμνή του ζώου
- την ηλικία του ζώου
- την επεξεργασία της κοπριάς ώστε να γίνει “χωνεμένη”
- τις συνθήκες στις οποίες έχει διατηρηθεί η κοπριά
Είναι σημαντικό η κοπριά πριν ενσωματωθεί στο έδαφος να είναι χωνεμένη, δηλαδή να έχει υποστεί ζύμωση από μικροοργανισμούς ώστε να μπορούν τα φυτά να αφομοιώσουν τα θρεπτικά που διαθέτει και να μην είναι σε τοξική, για την επόμενη καλλιέργεια, μορφή. Το κατά πόσο είναι χωνεμένη ή όχι η κοπριά σχετίζεται με τον λόγο C/N ο οποίος πρέπει να είναι ίσος με 20/1 και με την υγρασία η οποία πρέπει να είναι λιγότερη από 18%.
Όταν ο εμπλουτισμός του εδάφους με οργανική ουσία γίνεται με τη χρήση κοπριάς θα πρέπει να δίνεται προσοχή καθώς η ετήσια εφαρμογή της είναι πιθανό να μολύνει τα υπόγεια ύδατα με νιτρικά. Για την αποφυγή αυτού του κινδύνου πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η αμειψισπορά και το σύστημα κατεργασίας – σποράς.
Σημαντικό ποιοτικό χαρακτηριστικό είναι η έλλειψη δυσάρεστων οσμών. Η κοπριά θα πρέπει να έχει απαλλαχθεί από εχθρούς και ασθένειες ώστε να μην μολυνθεί η καλλιέργεια και να φέρει αναλυτικά την σύστασή της.
3) Κομπόστ
Το κομπόστ είναι οργανικό λίπασμα που παράγεται με τη διαδικασία της κομποστοποίησης, όπου συσσωρεύονται φυτικά υπολείμματα και πραγματοποιείται η διαδικασία της ζύμωσης κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες. Για την επιτάχυνση της διαδικασίας της κομποστοποίησης μπορεί να προστεθεί κοπριά. Είναι πλούσια πηγή οργανικής ουσίας, αζώτου, φωσφόρου και καλίου. Επίσης το κομπόστ κάνει πιο ανθεκτικά τα φυτά στις ασθένειες, βελτιώνει το εδαφικό πορώδες και αυξάνει κατά πολύ τις αποδόσεις.
Πηγή: www.agroclica.gr
Συντάκτης: Νικολακοπούλου Γεωργία
